Проза читателей «Вместе!» о море и судьбе одной семьи: «Каждому новорожденному достается только свое море, особенное, не похожее на другие»

«Вместе!» продолжает делиться не только выпусками стихотворений «Паэтычнага куфэрака», но и авторской прозой людей с инвалидностью. На этот раз публикуем философское притчу минчанина Олега Гапоненко под названием «Море» и рассказ Геннадия Песчанского из Березы о мальчике Пете и его собаке. Добро пожаловать в творческий мир читателей нашего издания!

Море

(Притча)

Олег Гапоненко. Минск

Когда миром правил Хаос, еще до начала времен, родилось Море, и Земля стала для этой бескрайней синей бездны родным домом.

Маленькое Море, как и все дети, было капризным и переменчивым. Оно то задорно смеялось, взрываясь кипящими штормами, то жалобно плакало, выбрасывая вверх горячие струи гейзеров. Порой счастливо улыбалось, взбивая водную гладь белой пеной барашков, или, наоборот, сердито хмурилось, разбегаясь по поверхности темной мрачной рябью. Время от времени юный хозяин планеты упрямо пытался дотянуться до отражающихся в зеркале его вод ярких звезд, мерцающих на небе, – вздымая ввысь огромные, с острыми гребнями, волны, а потом вдруг со всей своей детской непосредственностью, ласково плескаясь, просил переливающиеся холодным светом ночные светила спеть колыбельную или рассказать сказку. Но равнодушным звездам были неинтересны забавы своенравного ребенка, они молчали и безразлично взирали с высот на маленькое дерзкое Море.

И тогда оно заскучало, затосковало. Грустно, когда ты один в целом мире, никто не поведает интересную историю и не услышит в ответ твоих звонких песен о свободе и секретов о жутких чудовищах, поселившихся на глубине

Однажды, резвясь и играя само с собой – гоняя наперегонки волны, Море споткнулось о несколько камней, выросших из воды. Сначала оно разозлилось и хотело смести досадную преграду, но, немного подумав, даже обрадовалось маленьким Островкам и решило подружиться с ними:

– Ведь играть вместе должно быть веселее, чем одному.

Оно пело своим новым друзьям веселые песни, обнимая их теплыми искристыми водами, заливисто хохотало, отчего волны разлетались фонтанами брызг, рассказывало давно ждавшие своего часа истории, переплетая выдумку и правду, и чувствовало себя по-детски счастливым. А Островки, пусть и неохотно, отвечали ему эхом и легким гудением, ведь они не хотели злить этого эгоистичного и неуправляемого ребенка, зная его жестокий и свирепый нрав.

Время шло. Буйный ребенок рос, правда, характер его оставался почти прежним – своенравным и необузданным. Но вместе с ним росли и Островки, становясь большими холмами, постепенно вытесняя того, кто считал их своими друзьями, из его владений.

Когда Море поняло, что там, где оно еще недавно играло и беззаботно бегало, раскинулись огромные Острова, заняв часть его дома, то пришло в неистовство и обрушило на предателей всю свою мощь, стремясь уничтожить наглых захватчиков. Оно разрывало их на куски, вновь и вновь накрывало заслоняющими небо исполинскими волнами, сметая все на своем пути и уничтожая живое.

Битва Моря за свой дом длилась бесконечно долго: водная бездна то отвоевывала, то теряла территории. Эпохи сменяли одна другую, однако стихия не могла успокоиться и по-прежнему упрямо продолжала направлять свою ярость на тех, кому когда-то доверяла. Но Острова выстояли…

И как-то раз повзрослевшее Море услышало красивую песню, которую пело странное создание, зайдя по пояс в воду. Завораживающая протяжная песня оказалась молитвой ему – Морю.

– Смешное существо – живет на суше, а песни поет мне, – засмеялось оно, взвившись небольшим штормом. – Те, кто живет в моих глубинах, никогда не посвящают песни Островам, никогда ни о чем их не просят и поклоняются только мне. Странно…

Море решило напугать этого чудака и, громко пророкотав, разбило о прибрежные камни огромную волну, которая сначала накрыла стоявшего с головой, а затем, рассыпавшись бриллиантами соленых брызг, растеклась по побережью переливающейся на солнце аквамариновой лавой. Но он не испугался и не убежал, а лишь поклонился бурлящим вокруг водам и, протянув руки к горизонту, продолжил петь. Тогда удивленная водная стихия подхватила незнакомца очередной волной и отнесла далеко от берега, но, даже захлебываясь, тот все равно пел свою песню. И вдруг Море почувствовало полное единение с этим странным поющим существом, словно слилось с кусочком себя, ощутив его душу как свою. Так Море обрело свое первое Дитя.

С тех пор при рождении некоторые получают от Моря щедрый дар – его часть, которая становится их личным внутренним морем. И каждому новорожденному достается только свое море, особенное, не похожее на другие – со своим характером, глубиной, волнами и ветрами. Кому-то – нежные и ласковые переливающиеся бирюзой лагуны с игривыми солнечными зайчиками на поверхности, а кому-то – кажущиеся на первый взгляд спокойными темные мрачные глубины, населенные чудовищами. Одним – северные моря с холодными пронизывающими ветрами и переменчивой погодой, а другим – штормы с безжалостными разрушительными волнами или свирепые ураганы. Или загадочные воды, спрятанные под плотным непроницаемым туманом. Но все они Дети Моря.

И не имеет значения, где Ребенок впервые увидел свет – на побережье или за тысячи миль от него, потому что его душа и есть само море, принадлежащее с самого рождения своему суровому Отцу. Оно тихо плещется внутри, пока Дитя растет, приходит к нему в снах и чуть слышно напевает песни о свободе. Но с каждым годом эта песнь слышится все громче, звучит все отчетливей, заставляя людей подниматься и покидать привычные места, оставлять за спиной тысячи и тысячи пыльных и тяжелых километров в поисках дороги к Морю, которое зовет их, желая соединиться со своей частичкой, своим Ребенком, подарить настоящую свободу.

Правда, многие не доходили: одни умирали по дороге, другие, испугавшись трудного пути, оставались на месте, но всю жизнь чувствовали себя одинокими, даже в окружении семьи, и души их, обмелев, высыхали, так и не объединившись с зовущей стихией.

И в наше время поет, поет внутри Детей Море, призывая их к себе. И они, как и другие много веков назад, стремятся к этой мощной сущности, чтобы слиться с ней сердцем и дыханием, стать одним целым, обрести наконец долгожданную свободу, а когда придет время… умереть, глядя на нее. И своенравный Родитель радуется, обретая своих Детей, пришедших к нему разными дорогами, часто долгими и запутанными. Море принимает всех своих Детей и никогда не делит их на хороших и плохих – все они для него любимые и родные. Но оно никогда не бывает мягким и ласковым Отцом, а, наоборот, часто сурово, жестоко и безжалостно испытывает своих Детей, некоторых – всю жизнь. И никто не знает, почему оно дарует всем разное. Одних балует и до старости оберегает и спасает, других заставляет страдать, а бывает, что, лишь встретившись, забирает Ребенка навсегда в свои глубины…

Почему так? Неизвестно. А глубокие темные воды, куда никогда не проникает солнечный свет, молчат, надежно храня свои секреты и тайны.

Пірат

Генадзь Пясчанскі. Бяроза

Чатырнаццацігадовы Петрык Лазарэвічаў моцна хварэў на ныркі. З цягам часу гэтая хвароба перайшла ў сухоты. Таму шмат часу Петрык праводзіў у хатняй самоце. Школу ён наведваў рэдка, большасць заняткаў яго праходзіла дома з дапамогай вучняў яго класа альбо з іх класнай. Астатні свой час Петрыку прыходзілася бавіць у адзіноце. Каб не было вельмі сумна, бацькі прыдбалі яму сабаку, аб якім хлопчык неаднойчы нагадваў. Назвалі Піратам. Чаму – невядома, але ж гадаванец аказаўся вельмі добры і паслухмяны, уважлівы да гаспадароў. Яшчэ больш радаваў Петрыка, гуляючы з ім цэлымі днямі. Пірат вельмі палюбіў хлопчыка і пасябраваў з ім. Сабака любіў не толькі Петрыка і яго гульні, але і ўсіх дзяцей, якія прыходзілі. Гаспадары душы не чулі ў сваім гадаванцы: найразумнейшы і найпрыстойнейшы сабака. І вельмі паслужлівы. Ранкам, бывала, гаспадар яшчэ вочы толькі працірае, а Пірат ужо трымае ў зубах тапак. Пацягнуўся па кашулю, а ён табе шкарпэткі падае. Калі Ігнат Іванавіч за які-небудзь сталярны інструмент возьмецца – замірае ў здзіўленні. Перастае дыхаць. Суцэльная асалода і задаволенасць.

Адносіны да гаспадыні Ніны Сцяпанаўны укладваліся ў адно толькі слова – прыстойнасць. Прыстойнасць, якую і цяпер пашукаць не толькі сярод сабак, але і сярод людзей. Скажам, вяртаецца Ніна Сцяпанаўна з крамы. Дазволіць ёй цягнуць сумку? Ні за што, ніколі: лёгкую паклажу – у зубы, а цяжэйшую – на спіну. І крочыць на зайздрасць і здзіўленне мінакоў. Трошкі грузнаваты, закормлены, і ўсё-такі элегантны, падцягнуты, з тонкай бліскучай скурай і рыжымі падпалінамі на ёй. Нібы ўвесь наліты тлушчам унутры.
Зусім іншых правіл прытрымліваўся Пірат у адносінах да сяброў і знаёмых гаспадароў. Такт, карэктнасць – гэта ўсё абавязкова, але ў той жа час ніякага панібрацтва. Ніякай пяшчотнасці, да якой асабліва ахвочыя некаторыя жанчыны. Да Лазарэвічаў ішлі ўсе, каму трэба было. Пірату не падабалася гэта, але што зробіш з такімі гасціннымі гаспадарамі…

Затое калі гаспадароў не аказвалася дома, Пірат не цырымоніўся. Упусціць у дом можа, а назад хады няма. Сядзі і не рыпайся, пакуль не вернуцца гаспадары. Ну а калі госць трапляўся ўпарты, свавольны, тады Пірат клаўся ўпоперак дзвярэй і выдаваў такі вантробны гук, ад якога
госць у момант цверазеў.

Адным толькі гасцям Пірат дазваляў усё – малым дзецям. Яны маглі вытвараць з ім што пажадаюць: гладзіць, ляпаць, нават садзіцца верхам. Праўда, самому Пірату гэта не вельмі падабалася, але ён цярпеў. Цярпеў, таму што гаспадары былі ў захапленні ад дзяцей.

У тое лета Пірату споўнілася дзесяць гадоў. З гэтай нагоды Ігнат Іванавіч з Нінай Сцяпанаўнай вырашылі накупляць яму прысмакаў. Але ж абед не атрымаўся. Моцна захварэў сын Петрык – абвастрылася хвароба нырак, а потым перайшло ўсё ў сухоты. Трэба было неадкладна везці ў бальніцу, якая знаходзілася ў гарадскім пасёлку Галеч, за шэсць кіламетраў ад вёскі.

Пірат адразу адчуў нешта благое, зразумеў, што давядзецца на нейкі момант з Петрыкам развітацца. Хадзіў пануры, заклапочаны, не знаходзіў сабе месца. Падыходзіў да ложка, дзе ляжаў збялелы і абыякавы хлопчык, яго сябра. Зазіраў яму ў вочы, спрабуючы звярнуць на сябе ўвагу. Лізаў бездапаможную руку, якая звісала з ложка, павіскваў.

Калі бацькі выносілі Петрыка ў двор і клалі на вазок, Пірат разгубіўся. Ён сноўдаўся побач, скавытаў. Гатоў быў скокнуць да Петрыка. Ставіў заклапочана на драбіны пярэднія лапы, па-сяброўску зазіраючы Петрыку ў вочы: хацеў убачыць у іх хоць водбліск радасці.

Але Петрык маўчаў, толькі грымаса болю перакрэслівала збялелы твар… Хлопчык нават не зірнуў на Пірата пры развітанні. Павозка кранулася, рыпнуўшы коламі, быццам развітваючыся з заклапочаным Піратам. Роўна пакацілася яна па запыленым гасцінцы ў напрамку бальніцы. Сабака доўга бег следам, цяжка дыхаючы. Ён быў гатовы суправаджаць гаспадароў да самай бальніцы, нягледзячы на стомленасць. Так яму хацелася быць побач з Петрыкам, каб раздзяліць з ім яго хворую адзіноту. Потым Ігнат Іванавіч спыніўся на момант і загадаў Пірату вярнуцца. Не хацелася таму выконваць гэты загад… Але ж не мог аслухацца гаспадара. Пасноўдаўся зноў каля павозкі, на развітанне з уздыхам кінуў засмучаны погляд на Петрыка і незадаволена патрухаў дамоў…

Петрык праляжаў ужо з тыдзень, але паляпшэння ў лячэнні не было. Збялелы твар сведчыў, што сур’ёзная хвароба зусім абяссіліла яго.

Ніна Сцяпанаўна цэлымі днямі прападала ў бальнічным пакоі каля сына, каб хоць чым-небудзь яму дапамагчы. Пірат, як гэта могуць толькі сабакі, скавытаў, хвалюючыся за свайго сябра. Але Петрык не папраўляўся.

Доктар, знаёмы Ніны Сцяпанаўны, праводзячы яе, сказаў:

– Выхад у вас толькі адзін. І вы ведаеце, які. Я думаю, што разумееце…

– Ахвяраваць Піратам?! Не, не, я лепш сама памру!..

– Ах, Ніна Сцяпанаўна, Ніна Сцяпанаўна! Чым можа дапамагчы ваша смерць сыну?

– Але Петрык, калі даведаецца, не даруе мне!

– Ну глядзіце, глядзіце… Тыдзень яшчэ, спадзяюся, працягне, а далей?..

І доктар развёў рукамі.

Калі, вяртаючыся з бальніцы, маці Петрыка адчыняла дзверы, Пірат вылазіў з-пад лаўкі і сустракаў гаспадыню. Ад хвалявання яго ахоплівалі дрыжыкі. Уткнуўшыся мордай у крысо плашча, ён прагна ўцягваў бальнічныя пахі ў надзеі злавіць сярод іх адзіны і непаўторны – пах Петрыка.
Сёння Пірат не вылез з-пад лаўкі.

– Пірат, Пірат… Але ж я нічога не сказала. У мяне і ў думках такога не было.

Пірат не падаваў ніякіх прыкмет жыцця. «Можа, захварэў?» – падумала Ніна Сцяпанаўна. Яна нахілілася да лаўкі, працягнула пад яе руку, і тут Пірат загыркаў, шчоўкнуўшы зубамі.

Ніна Сцяпанаўна была збянтэжана – ніколі ў жыцці Пірат не дазваляў сабе нічога подобнага. Не распранаючыся, яна прысела на лаўку і заплакала…

– Пірат, я гэтага не заслужыла. Ну чым, чым я вінавата, што такое здарылася, што Петрык памірае? Я не хачу бачыць, не хачу тваёй смерці. Але што мне рабіць? Як выратаваць сына? Твайго і нашага з мужам Петрыка?

Відаць, на сабаку, як заўсёды, магічна падзейнічала імя Петрыка, вымаўленае гаспадыняй. Пірат вылез з-пад лаўкі і ціха, вінавата лізнуў ёй руку.

Ніна Сцяпанаўна хацела прылашчыць, абняць гадаванца (колькі разоў за гэтыя страшныя дні, што жыла адна, без Петрыка, яна чэрпала сілы ў размове з ім), але, сустрэўшыся поглядам з яго пакутлівымі і разумнымі вачыма, жанчына яшчэ мацней расплакалася…

– Пірат, я нічога не сказала яму, – яна мела на ўвазе суседа, які зноў сёння прапаноўваў свае паслугі.

Пазней колькі разоў вярталася яна ў думках да таго, што здарылася ў гэты вечар. Пасля дакарала сябе за тое, што забыла зачыніць на кручок дзверы. Сусед увайшоў у тую хвіліну, калі яна размаўляла з Піратам.

– Прабач, суседачка, але ж пара канчаць з гэтай справай…

– Не, не сёння…

– Ды чаго цягнуць? Няўжо вам сабака даражэйшы за сына?..

– Заўтра, заўтра… Іншым разам…
– Да іншага разу, можа, я сам не дажыву.

Стукаючы вялізнымі, быццам з жалеза выкаванымі, ботамі, сусед падышоў да Пірата, накінуў яму на шыю вяроўку. І Пірат, які ніколі за свае дзесяць гадоў жыцця не цярпеў нават найменшага прымусу, не супраціўляўся.

Петрык быў выратаваны, пайшоў на папраўку. Пра Пірата ён не спытаў маці ні разу, ды і наогул размаўлялі яны цяпер толькі ў самых неабходных выпадках.

Аднойчы, пасля зняцця блакады нырак, яны з сынам выйшлі на вуліцу падыхаць свежым паветрам, пагрэцца. Быў дзіўны сонечны дзень. Не паспелі яны перайсці на другі бок вуліцы, як ім трапіўся белы пудзель. Першы сабака, якога ўбачылі за гэты час. Петрык нават запаволіў крок. Неўзабаве той знік з вачэй разам са сваім гаспадаром.

Ніводным словам не абмовіліся бацькі Петрыка пра Пірата, каб зноў не хваляваць сына, баючыся за яго здароўе. З таго дня маці Петрыка злягла, а праз паўгода памерла. А праз год не стала і Петрыка…

Ігнат Іванавіч пахаваў і сына. Быццам нешта абарвалася ў яго ўнутры ад гэтага нечаканага ўдару. Сэрца часцей пачало калаціцца, твар зусім збялеў ад цяжкіх перажыванняў.

Кожнаму ў гадавіну смерці ён паставіў гранітны помнік. Побач паставіў невялічкую сцяну, на якой высек: «Дарагім і любым жонцы і сыну Петрыку і незабыўнаму сябру Пірату, абаронцу дома».

У апошнія два гады Ігнат Іванавіч занядужаў і амаль не выходзіў са свайго дома. Усё аплакваў жонку з сынам і свайго Пірата… Ён перажыў сваіх родных на тры гады.

Фото носят иллюстративный характер